Chạm khắc là gì? Đây là một nghệ thuật quan trọng trong kiến trúc nhà gỗ cổ truyền, góp phần tạo nên vẻ đẹp và giá trị tinh thần cho không gian sống. Vậy tại sao chạm khắc lại đóng vai trò quan trọng trong không gian truyền thống? Hãy cùng khám phá chi tiết trong bài viết dưới đây.
Video về quá trình lắp dựng nhà gỗ lim 3 gian tại Bắc Giang
Nghệ thuật chạm khắc là gì?
Chạm khắc là quá trình sử dụng công cụ để tạo nên các họa tiết, hoa văn trên bề mặt chất liệu như gỗ, đá, hoặc kim loại. Trong kiến trúc nhà gỗ, chạm khắc đóng vai trò quan trọng, không chỉ làm đẹp cho công trình mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về mặt phong thủy và tín ngưỡng.
Nghệ thuật chạm khắc trong nhà gỗ cổ truyền thường hướng tới sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên. Các hoa văn như tứ linh (long, lân, quy, phụng), tứ quý (tùng, cúc, trúc, mai), hay các cảnh sắc làng quê đều được thể hiện một cách sống động và giàu ý nghĩa. Những tác phẩm này không chỉ tạo ấn tượng về mặt thẩm mỹ mà còn mang đến cảm giác gần gũi, ấm áp, đồng thời giữ vai trò kết nối giữa hiện tại và truyền thống.
Các cấu kiện được chạm khắc trong nhà gỗ cổ truyền
Chạm khắc trong nhà gỗ cổ truyền không chỉ nhằm mục đích trang trí mà còn thể hiện nét đặc trưng văn hóa và ý nghĩa phong thủy sâu sắc. Dưới đây là những cấu kiện quan trọng thường được chạm khắc tỉ mỉ, làm nên vẻ đẹp độc đáo cho các ngôi nhà.
Cửa bức bàn
Cửa bức bàn là phần cửa gỗ được thiết kế theo kiểu cánh ván, thường được chạm khắc những họa tiết tinh xảo. Các hoa văn trên cửa như tứ linh (long, lân, quy, phụng), tứ quý (tùng, cúc, trúc, mai) hay các hình ảnh thiên nhiên, làng quê không chỉ mang giá trị thẩm mỹ mà còn có ý nghĩa phong thủy sâu sắc.
Cửa bức bàn là một trong những yếu tố giúp ngôi nhà gỗ không chỉ đẹp mà còn đầy may mắn, mang lại sự hài hòa giữa không gian sống và yếu tố tâm linh.
Vì đốc hiên
Vì đốc hiên là phần kết cấu nằm ở mái hiên, giúp nâng đỡ và làm đẹp cho ngôi nhà. Những họa tiết chạm khắc trên vì đốc hiên thường là các hình ảnh thiên nhiên như mây vờn, hoa lá hoặc con vật, tượng trưng cho sự bảo vệ và thịnh vượng.
Ngoài chức năng chịu lực cho mái hiên, vì đốc hiên còn mang ý nghĩa phong thủy, giúp ngôi nhà đón nhận năng lượng tốt, đồng thời xua đuổi những điều không may mắn.
Khung song ô thoáng
Khung song ô thoáng là bộ phận cửa sổ hoặc cửa thông gió, giúp không gian sống trở nên thoáng đãng và sáng sủa hơn. Các khung song này thường được chạm khắc những họa tiết nhẹ nhàng như dây leo, hoa lá hay những hình tượng mang đậm tính biểu tượng văn hóa Việt. Chúng không chỉ có tác dụng về mặt thông gió, ánh sáng mà còn tạo ra một không gian sinh động, gần gũi với thiên nhiên.
Vách thuận nhà gỗ
Vách thuận là phần tường ngăn cách giữa các gian phòng trong ngôi nhà gỗ, có chức năng tạo ra sự riêng tư cho không gian sống. Tuy nhiên, vách thuận không chỉ dừng lại ở công năng mà còn được các nghệ nhân chạm khắc với những họa tiết phong thủy như hoa cúc, tùng, trúc, mai hay các cảnh quan đồng quê. Những chi tiết này không chỉ làm cho không gian thêm sinh động mà còn mang lại sự bình yên và thịnh vượng cho gia đình.
Những hoa văn chạm khắc phổ biến trong xây dựng nhà gỗ
Những hoa văn như phong cảnh, tứ quý hay con giống – đặc biệt là tứ linh – thường được sử dụng để trang trí và tạo nên vẻ đẹp độc đáo cho ngôi nhà. Mỗi họa tiết đều mang theo ý nghĩa riêng, tạo ra sự hài hòa và giúp gia chủ thu hút may mắn, thịnh vượng.
Chạm khắc phong cảnh, tứ quý
Chạm khắc phong cảnh là hình thức tái hiện thiên nhiên qua những cảnh vật như núi non, sông suối, cây cối. Những hình ảnh này không chỉ tạo nên vẻ đẹp sinh động mà còn mang lại không khí thanh bình, gần gũi với thiên nhiên.
Các họa tiết như tùng, cúc, trúc, mai – được gọi là tứ quý – thường được sử dụng trong kiến trúc nhà gỗ để biểu trưng cho bốn mùa trong năm và những đức tính cao đẹp: tùng biểu tượng cho sự kiên cường, cúc cho sự trường thọ, trúc cho sự thanh cao và mai cho sự đổi mới.
Chạm khắc con giống – “Tứ Linh “
Chạm khắc các con giống, đặc biệt là tứ linh (long, lân, quy, phụng), là một trong những yếu tố phong thủy quan trọng trong kiến trúc nhà gỗ. Mỗi con giống đều mang một ý nghĩa sâu sắc:
- Long (Rồng) tượng trưng cho sức mạnh, quyền lực và tài lộc, mang đến sự thịnh vượng cho gia chủ.
- Lân (Kỳ Lân) biểu tượng của trí tuệ, hòa bình và sự may mắn.
- Quy (Rùa) là biểu tượng của sự trường thọ, bảo vệ và vững bền.
- Phụng (Phượng Hoàng) tượng trưng cho hạnh phúc, thanh cao và sự đổi mới.
>> Xem thêm: Khám phá những cấu kiện đặc sắc của mẫu nhà gỗ đẹp
Bài viết trên đã làm rõ “chạm khắc là gì” và những cấu kiện được chạm khắc trong nhà gỗ cổ truyền. Đây được coi là một phần không thể thiếu trong việc làm nên giá trị, vẻ đẹp của những ngôi nhà gỗ cổ truyền. Quý vị có nhu cầu thiết kế, thi công nhà gỗ vui lòng liên hệ với Nhà gỗ Phúc Lộc theo thông tin dưới đây.
Thông tin về nhà gỗ Phúc Lộc
Số điện thoại: 0973812666
Nhận tư vấn thiết kế: Th.s kiến trúc sư Nguyễn Huy Khiêm
Xưởng sản xuất: xã Cần Kiệm, huyện Thạch thất, Tp Hà Nội (dưới chân núi chùa Tây Phương)
>Tham khảo thêm video về nhà gỗ truyền thống Bắc Bộ
>Tham khảo kiến thức nhà gỗ
